กิจกรรมพัฒนาคุณภาพชีวิต (กพช)

แนวทางการจัดทำกิจกรรมพัฒนาคุณภาพชีวิต (กพช.)

การจัดการศึกษาตามหลักสูตรการศึกษานอกระบบระดับการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 สำหรับคนไทยในต่างประเทศ  ซึ่งสำนักงาน กศน. กำหนดให้ผู้เรียนต้องทำกิจกรรมพัฒนาคุณภาพชีวิต จำนวนไม่น้อยกว่า 200 ชั่วโมง เป็นเงื่อนไขในการจบหลักสูตร โดยเน้นให้เป็นกิจกรรมที่มีส่วนช่วยพัฒนาตนเอง ครอบครัว ชุมชน และสังคม เพื่อให้ดำรงอยู่ในสังคมอย่างมีความสุข

³วัตถุประสงค์

                1.  เพื่อให้ผู้เรียนมีโอกาสใช้กระบวนการกลุ่มแลกเปลี่ยนความรู้ ประสบการณ์ โดยฝึกทักษะ การคิด แก้ปัญหา และความมีเหตุผล

                2.     เพื่อปลูกฝังให้ผู้เรียนมีคุณธรรม จริยธรรม และสามารถอยู่ร่วมกันกับผู้อื่นได้อย่างมีความสุข

                3.  เพื่อส่งเสริมให้ผู้เรียนได้พัฒนาตนเองและมีส่วนร่วมในการพัฒนา ครอบครัว ชุมชน และสังคม ทำให้เกิดความรู้สึกผูกพัน เป็นส่วนหนึ่งของชุมชนและสังคม

³ กรอบการจัดกิจกรรมพัฒนาคุณภาพชีวิต (ผู้เรียน)

                1.  การลงทะเบียนจัดทำกิจกรรมพัฒนาคุณภาพชีวิต (ผู้เรียน) (กพช.1) ในภาคเรียนที่ 1

                2.  การจัดกิจกรรมภาคปฏิบัติ (กพช.2 และ กพช.3) 200 ชั่วโมง (ภาคเรียนละ 50 ชั่วโมง) แบ่งเป็น 2 ประเภท โดยมีขอบข่ายเนื้อหา  ดังนี้

                   2.1        กิจกรรมการเรียนรู้ที่มุ่งเน้นการพัฒนาทักษะชีวิตของตนเอง  และครอบครัว             (กพช. 2) โดยใช้กระบวนการเรียนรู้แบบมีส่วนร่วมของผู้เรียน เช่น

                        2.1.1        สุขภาพกาย/จิต                              2.1.2    คุณธรรม จริยธรรม

                        2.1.3        เศรษฐกิจพอเพียง                          2.1.4   การพัฒนาตนเองในด้านต่างๆ เช่น การอบรมภาษาไทย ภาษาอังกฤษ คอมพิวเตอร์ วิทยาศาสตร์  กฎหมายที่เกี่ยวข้องในชีวิตประจำวัน    

                             2.1.5  ยาเสพติด                          2.1.6  ความปลอดภัยในชีวิตและทรัพย์สิน

                                               ฯลฯ

ตัวอย่างโครงการ เช่น รู้รับ รู้จ่าย รู้ได้ รู้เก็บ   อบรมโครงการต่าง ๆ   การปฏิบัติธรรมในวันสำคัญต่าง ๆ ตามหลักศาสนาที่นับถือ  เตรียมตัวเตรียมใจรับภัยธรรมชาติ  กิจกรรมกีฬาเพื่อส่งเสริมสุขภาพ การเรียนรู้ตามหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง ฯลฯ

                   2.2 กิจกรรมการเรียนรู้ที่มุ่งเน้นการพัฒนาชุมชน และสังคม (กพช.3) โดยใช้กระบวนการมีส่วนร่วมของชุมชน เช่น

• การพัฒนาชุมชนและสังคม
• การอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม

• ความจงรักภักดีต่อสถาบันชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์ ศิลปะ วัฒนธรรมและประเพณี
• ภูมิปัญญาท้องถิ่นและแหล่งเรียนรู้ ประชาธิปไตย

ตัวอย่างโครงการ เช่น  หน้าบ้านน่ามอง  ลดโลกร้อนด้วยมือเรา อนุรักษ์รักวัฒนธรรม  คลังสมองร่วม

พัฒนาชุมชน   เรียนรู้ประชาธิปไตยใส่ใจรักษาสิทธิ   กิจกรรมาจิตอาสา กศน. “เราทำความดีด้วยหัวใจ”

                                                                 ฯลฯ

³ บทบาทหน้าที่ของผู้เกี่ยวข้องกับการจัดกิจกรรมพัฒนาคุณภาพชีวิต (กพช.)

                        การจัดกิจกรรมพัฒนาคุณภาพชีวิต (กพช.) จะมีผู้เกี่ยวข้อง  ประกอบด้วย

                1.  หัวหน้าสถานศึกษา/ศูนย์การเรียนฯ

                2.  ครูและบุคลากรที่เกี่ยวข้อง

                3.  ผู้เรียน

                4.  ชุมชน/ภาคีเครือข่าย

                5.  คณะกรรมการประเมินกิจกรรม

³ ขั้นตอนดำเนินการกิจกรรมพัฒนาคุณภาพชีวิต

                1.  ผู้เรียนลงทะเบียนกิจกรรมพัฒนาคุณภาพชีวิต ในภาคเรียนแรก  โดยเขียนและเสนอโครงการภาคปฏิบัติ (กพช.2 ,กพช.3) ตามแบบที่กำหนดโดยมีครูที่รับผิดชอบเป็นที่ปรึกษา ในภาคเรียนแรกเป็นต้นไป

                2.  เมื่อได้รับอนุมัติโครงการแล้ว ผู้เรียนต้องประสานงานกับบุคคลและหน่วยงานเกี่ยวข้อง ก่อนลงมือทำกิจกรรมพัฒนาคุณภาพชีวิต

                3.  สถานศึกษาจะแต่งตั้งคณะกรรมการประเมินโครงการ ตามเกณฑ์ที่กำหนด                          4.  ผู้เรียนปฏิบัติการตามโครงการที่ได้รับอนุมัติ  โดยอยู่ในการกำกับ ดูแลของครูที่ปรึกษาโครงการตามข้อ 1

                5.  คณะกรรมการประเมินโครงการ ติดตามผลการดำเนินงานตามเกณฑ์กำหนด

                6.  ผู้เรียนจัดทำเอกสารรายงานผลการดำเนินงานตามโครงการส่งสถานศึกษาเมื่อโครงการสิ้นสุดลงแล้ว

³คณะกรรมการพิจารณาและประเมินผลโครงการกิจกรรมพัฒนาคุณภาพชีวิต (กพช.)

                การจัดกิจกรรมพัฒนาคุณภาพชีวิตจำเป็นต้องมีคณะกรรมการประเมินโครงการ                  อย่างน้อย 3 คน ประกอบด้วยบุคคลดังต่อไปนี้

                1.  ครูผู้รับผิดชอบกลุ่มนักศึกษาที่ทำกิจกรรมการพบกลุ่มเพื่อพัฒนาคุณภาพชีวิต
(ครูประจำกลุ่ม)

                2.  เจ้าหน้าที่งานการศึกษานอกระบบระดับการศึกษาขั้นพื้นฐานของศูนย์การเรียนฯ

                3.  บุคคลในชุมชน หรือผู้ที่เกี่ยวข้องกับการทำโครงการกิจกรรมพัฒนาคุณภาพชีวิตที่สถานศึกษาเห็นสมควร ซึ่งเป็นผู้รับรองว่าผู้เรียนได้ทำกิจกรรมพัฒนาคุณภาพชีวิต (กพช.) ในชุมชนหรือในองค์กรนั้นจริง

                4.  การแต่งตั้งคณะกรรมการดังกล่าวให้เสนอผู้บริหารสถานศึกษา

³การติดตามและประเมินโครงการกิจกรรมพัฒนาคุณภาพชีวิต (กพช.)

                การติดตามและประเมินแบ่งออกเป็น 2 ระยะ ด้วยกัน คือ

1. ระหว่างดำเนินโครงการ
2. เสร็จสิ้นโครงการ

³การประเมินผลสำเร็จของโครงการกิจกรรมการพัฒนาคุณภาพชีวิต (กพช.)

                การประเมินผลความสำเร็จของโครงการกิจกรรมการพัฒนาคุณภาพชีวิต (กพช.) ที่ผู้เรียนได้ปฏิบัติเสร็จสิ้นแล้วนั้น ให้พิจารณาว่า

                1.  โครงการสำเร็จตามวัตถุประสงค์และเป้าหมายที่กำหนดว่าไว้ในโครงการกิจกรรมการพัฒนาคุณภาพชีวิต (กพช.)

                2.  ผลงานที่สำเร็จเป็นไปตามรายละเอียดการประเมินผลการปฏิบัติโครงการกิจกรรมพัฒนาคุณภาพชีวิต

³การกำหนดจำนวนชั่วโมงและการพิจารณาให้ความเห็นชอบการทำกิจกรรมพัฒนาคุณภาพชีวิต (กพช.) ภาคปฏิบัติให้สถานศึกษาพิจารณาตามประเด็น ดังต่อไปนี้

                1.  กิจกรรมพัฒนาคุณภาพชีวิตเพื่อพัฒนาตนเองและครอบครัว ประกอบด้วย

1.1  ประโยชน์ที่ตนเองได้รับ

1.2  ประโยชน์ที่ครอบครัวได้รับ

1.3       ระดับความยากง่ายในการปฏิบัติงานต้องใช้ความคิด กำลังงานรวมทั้งมีขั้นตอนในการดำเนินที่ซับซ้อน

1.4  การมีส่วนร่วมของผู้เรียนและครอบครัว

1.5  ความเหมาะสมในการใช้เวลาในการปฏิบัติงานตามโครงการ

1.6  ปัจจัยที่เอื้อต่อความสำเร็จ

1.7  ความคิดริเริ่มสร้างสรรค์

                2.  กิจกรรมพัฒนาคุณภาพชีวิตเพื่อพัฒนาชุมชนและสังคม ประกอบด้วย

                   2.1  ประโยชน์ที่ชุมชนและสังคมจะได้รับหรือเป็นบริการที่ช่วยส่งเสริมมาตรฐาน หรือพัฒนาคุณภาพชีวิตทางด้านเศรษฐกิจ สังคม การเมือง การปกครอง ตลอดจนสนับสนุนการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย และอื่นๆ ที่ตอบสนองนโยบายการพัฒนาประเทศ

                   2.2  การมีส่วนร่วมของคนในชุมชน  เป็นกิจกรรมที่จัดแล้วคนในชุมชนเห็นความสำคัญและให้ความร่วมมือ ทั้งด้านความคิด แรงงาน วัสดุอุปกรณ์ และอื่น ๆ ที่เกี่ยวข้อง

                   2.3  ระดับความยากง่ายในการปฏิบัติงาน   เป็นกิจกรรมที่ต้องใช้ความคิด กำลังแรงงาน รวมทั้งมีขั้นตอนในการดำเนินงานที่ซับซ้อน

                   2.4  การใช้กระบวนการกลุ่ม  เป็นกิจกรรมที่ทำให้เกิดความร่วมมือในการทำงานในการช่วยกันคิด การประสานงาน การแบ่งงาน และความรับผิดชอบ ทำให้เกิดความสามัคคี เสียสละ จิต

                   2.5  การใช้ระยะเวลาในการปฏิบัติงาน  เป็นกิจกรรมที่ใช้เวลาในการปฏิบัติงานให้มีความเหมาะสมกับกิจกรรมโครงการที่นำเสนอ

                   2.6  ปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับการจัดกิจกรรมพัฒนาคุณภาพชีวิต เช่น บุคลากร วัสดุ งบประมาณ และการใช้ทรัพยากรที่มีอยู่ในชุมชนให้เป็นไปอย่างประหยัด และประยุกต์ใช้ได้อย่างเหมาะสม

                   2.7  มีความคิดริเริ่มสร้างสรรค์  เป็นกิจกรรมที่มีความคิดริเริ่มสร้างสรรค์พร้อมที่จะลงมือปฏิบัติแล้วทำให้เกิดการพัฒนาตนเอง ครอบครัว ชุมชน  สังคม สิ่งแวดล้อม ตลอดจนสามารถพัฒนาได้อย่างต่อเนื่องและอย่างยั่งยืน   

³การประเมินผล การประเมินผลโครงการภาคปฏิบัติดำเนินการ ดังนี้

                2.1 การประเมินผลการจัดทำโครงการกิจกรรมพัฒนาคุณภาพชีวิตเพื่อพัฒนาตนเองและครอบครัว (กพช.2) โดยคณะกรรมการพิจารณาและประเมินผลการปฏิบัติโครงการจัดกิจกรรมพัฒนาคุณภาพชีวิต ดังต่อไปนี้

ตารางประเมินผลการทำกิจกรรมพัฒนาคุณภาพชีวิตเพื่อพัฒนาตนเองและครอบครัว

หมายเหตุ  ผู้เรียนต้องได้คะแนนรวมไม่น้อยกว่าร้อยละ 70

                                               2.2  การประเมินผลการจัดทำโครงการกิจกรรมพัฒนาคุณภาพชีวิตเพื่อพัฒนาชุมชนและสังคม (กพช.3) โดยคณะกรรมการพิจารณาและประเมินผลการปฏิบัติโครงการจัดกิจกรรมพัฒนาคุณภาพชีวิต ดังต่อไปนี้

ตารางประเมินผลการทำกิจกรรมพัฒนาคุณภาพชีวิตเพื่อพัฒนาชุมชนและสังคม

หมายเหตุ  ผู้เรียนต้องได้คะแนนรวมไม่น้อยกว่าร้อยละ 70

³เกณฑ์การพิจารณาการประเมินกิจกรรมพัฒนาคุณภาพภาคปฏิบัติ (กพช.2, กพช.3)

                ผู้เรียนต้องได้คะแนนรวมไม่น้อยกว่าร้อยละ 70 จึงจะถือว่าผ่าน

³เกณฑ์การผ่านกิจกรรมพัฒนาคุณภาพชีวิต (กพช.)

• ผู้เรียนต้องมีเวลาเข้าร่วมกิจกรรมการเรียนรู้ภาคทฤษฎีและปฏิบัติกิจกรรมภาคปฏิบัติ รวมไม่น้อยกว่า 200 ชั่วโมง
• โครงการภาคปฏิบัติต้องบรรลุวัตถุประสงค์ โดยมีชิ้นงานและเอกสารรายงานแสดง

³แบบประเมินและแบบรายงานกิจกรรมพัฒนาคุณภาพชีวิต

       การประเมินกิจกรรมพัฒนาคุณภาพชีวิต  จำเป็นต้องมีการรายงานผลการประเมินเป็นรายภาคเรียน เพื่อบันทึกข้อมูลรวบรวมไว้ในระบบ  IT  เป็นรายบุคคล  ดังนั้น เพื่ออำนวยความสะดวกแก่ผู้ปฏิบัติให้สามารถปฏิบัติงานได้ถูกต้องและเป็นไปในทิศทางเดียวกัน  ศูนย์การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยกลุ่มเป้าหมายพิเศษ  จึงกำหนดแบบฟอร์มการประเมินและแบบรายงานผลการประเมินแสดงไว้ดังนี้